Οι σχολικές γιορτές (εθνικές, θρησκευτικές ή άλλου τύπου π.χ. τελετής λήξης του σχολικού έτους) και δραστηριότητες, όπως επίσης και οι εκπαιδευτικές επισκέψεις αποτελούν σημαντικό μέρος της σχολικής ζωής και συμβάλλουν στην αποτελεσματικότητα του σχολικού έργου. Γι’ ́αυτό οι μαθητές/τριες απουσιάζουν από αυτές μόνο αν υφίσταται σοβαρός λόγος, ενώ σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις η συμμετοχή τους καθίσταται αναγκαία για την πραγμάτωσή τους. Επιπρόσθετα, η συμπεριφορά και οι υποχρεώσεις των μαθητών/τριών κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων αυτών είναι ανάλογη με αυτήν του υπόλοιπου σχολικού προγράμματος.
Αναφορικά με τις εκπαιδευτικές επισκέψεις τηρείται το σύνηθες σχολικό ωράριο το οποίο θα αναπροσαρμοστεί, αν χρειαστεί, μόνο στην περίπτωση σχολικής εκδήλωσης ή εορτής. Σε αυτήν την περίπτωση αλλαγής του ωραρίου υπάρχει εκ των προτέρων
έγκαιρη ενημέρωση των γονέων. Για παράδειγμα, στις εθνικές γιορτές ορίζεται η διάρκεια της γιορτής και δεν λειτουργεί το ολοήμερο.
Στο σχολείο υλοποιούνται επιπλέον δραστηριότητες που αφορούν και συνθέτουν το πλέγμα μέσα στο οποίο οι μαθητές/τριες μπορούν να εκτονώνουν την ενέργειά τους και να εκφράζονται ελεύθερα. Για παράδειγμα τέτοιες δραστηριότητες μπορεί να είναι:
- η έκδοση μαθητικών περιοδικών και εφημερίδων,
- η ανάπτυξη και η λειτουργία της σχολικής βιβλιοθήκης,
- η εφαρμογή προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης,
- η εφαρμογή προγραμμάτων αγωγής υγείας (διατροφή, ΚΑΡΠΑ κτλ.)
- η εφαρμογή προγραμμάτων επαγγελματικού προσανατολισμού,
- η εφαρμογή προγραμμάτων κυκλοφοριακής αγωγής,
- η ενασχόληση με την τοπική ιστορία και τον πολιτισμό,
- η διαπολιτισμική αγωγή
Να επισημανθεί πως οι ενδοσχολικές εκδηλώσεις, οι δραστηριότητες και γενικά οποιαδήποτε άλλα καινοτόμα σχολικά προγράμματα πρέπει να γίνονται με πρωτοβουλίες, ιδέες και ευθύνες των ίδιων των μαθητών/τριών.
Αξίζει να σημειωθεί εδώ, η σημαντικότητα και το όφελος των προγραμμάτων συναισθηματικής και κοινωνικής εκπαίδευσης ή των στοχευμένων παρεμβάσεων που εφαρμόζονται σε τάξεις -εφόσον κριθεί αναγκαίο από την παιδαγωγική ομάδα- για την τροποποίηση της συμπεριφοράς, με τη συμβολή και των ειδικών Ψυχικής Υγείας του σχολείου (ΕΔΥ). Υλοποιούνται σε περίπτωση που μαθητές/τριες παρουσιάζουν προβλήματα σοβαρά όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, κακή οπτική σχετικά με τη σχολική κοινότητα, άρνηση συμμετοχής στη μαθησιακή διαδικασία, μειωμένη συμμετοχή στις κοινωνικές δραστηριότητες και αυξημένες συγκρούσεις.
Πιο συγκεκριμένα, τα παραπάνω προγράμματα που πραγματοποιούνται από τους/τις ειδικούς Ψυχικής Υγείας βοηθούν όσο γίνεται περισσότερο στην ολοκλήρωση του κάθε παιδιού και στην τελική εξέλιξή του. Οι εκπαιδευτικές και κοινωνικές παρεμβάσεις βοηθούν να υπερκεραστούν σε μεγάλο βαθμό προβλήματα συναισθηματικών διαταραχών, δύσκολης επικοινωνίας με συμμαθητές/τριες, με τους γονείς, αλλά και με τους εκπαιδευτικούς.
Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς διοργανώνονται σχολικοί περίπατοι, αθλητικές μετακινήσεις, ημερήσιες και πολυήμερες εκπαιδευτικές εκδρομές τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, καθώς και διδακτικές
επισκέψεις, επισκέψεις στη Βουλή και συμμετοχές σε ευρωπαϊκά και άλλα προγράμματα.
Για κάθε εκδρομή ή μετακίνηση μαθητών, απαιτείται απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων της σχολικής μονάδας, η οποία πρέπει να αιτιολογεί τον σκοπό και τον προορισμό της εκδρομής.
Σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 2 της ανωτέρω απόφασης, οι διδακτικές επισκέψεις, μετακινήσεις στο πλαίσιο πολιτιστικών δράσεων, αθλητικών
εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων, εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων επιστημονικού περιεχομένου κ.λπ. εντάσσονται στις εννέα (9) κατ’ ανώτατο όριο σχολικές δράσεις ανά διδακτικό έτος, δεν επιτρέπεται να πραγματοποιούνται περισσότερες από μία (1) μέσα στον ίδιο μήνα και απαραίτητη προϋπόθεση είναι η συμμετοχή των 2/3 τουλάχιστον των μαθητών και μαθητριών κάθε τμήματος/τάξης. Υλοποιούνται εντός του υποχρεωτικού διδακτικού ωραρίου και η διάρκειά τους δύναται να παραταθεί πέραν του διδακτικού ωραρίου, μέχρι και δύο (2) διδακτικές ώρες.
Οι εκπαιδευτικές επισκέψεις- έξοδοι σε κοντινή απόσταση , περιορισμένης διάρκειας (όχι μεγαλύτερης 2 διδακτικών ωρών), δεν μπορούν να υπερβαίνουν τις 6 για κάθε διδακτικό έτος και πραγματοποιούνται με απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων. Απαραίτητη προϋπόθεση η συμμετοχή των 2/3 των μαθητών/τριών του τμήματος.
Σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 5 της ανωτέρω απόφασης, η διδακτική επίσκεψη στη Βουλή των Ελλήνων, η οποία εντάσσεται στις εννέα (9) σχολικές δράσεις με τη συμμετοχή του ½ των μαθητών/τριών της τάξης (όχι του τμήματος) που μετακινείται, πραγματοποιείται με Απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων του σχολείου, ενώ δίνεται η δυνατότητα συνδιοργάνωσης της επίσκεψης, σε σχολεία με μικρό αριθμό μαθητών/τριών, με τη σύμφωνη γνώμη του Διευθυντή Πρ/θμιας Εκπ/σης.
Σημειώνεται ότι για μετακινήσεις χωρίς διανυκτέρευση ως συνοδοί ορίζονται οι υπεύθυνοι εκπ/κοί της τάξης και ένας εξ’ αυτών ορίζεται υπεύθυνος της επίσκεψης. Για μετακινήσεις με διανυκτέρευση/σεις, ως συνοδοί ορίζονται οι υπεύθυνοι εκπ/κοί της τάξης, ενώ υπεύθυνος επίσκεψης ορίζεται ο/η Διευθυντής/ντρια ή ο/η Υποδιευθυντής/ντρια της σχολικής μονάδας ή σε περίπτωση κωλύματος, άλλος μόνιμος εκπ/κός της σχολικής μονάδας ή κατ’ εξαίρεση, σε περίπτωση που δεν υπάρχει μόνιμος εκπ/κός, δύναται να οριστεί αναπληρωτής εκπ/κός πλήρους ωραρίου.
Χρόνος λήψης απόφασης: Εκτός από τις περιπτώσεις περιπάτων χωρίς μεταφορικό μέσο, η απόφαση πρέπει να λαμβάνεται τουλάχιστον 20 ημέρες πριν από πολυήμερες εκδρομές και 10 ημέρες πριν από ημερήσιες εκδρομές.
Τεκμηριωμένη ένσταση: Εάν υπάρχουν ενστάσεις από μέλη του Συλλόγου Διδασκόντων για την εκδρομή, ο/η διευθυντής/ντρια θα πρέπει να αιτιολογήσει την απόφαση υλοποίησης.
Ορισμός αρχηγού και συνοδών: Ο Σύλλογος Διδασκόντων ορίζει υποχρεωτικά τον αρχηγό της εκδρομής και τους συνοδούς εκπαιδευτικούς. Ο αρχηγός και ο αναπληρωτής του πρέπει να είναι μόνιμοι εκπαιδευτικοί, ενώ σε περίπτωση έλλειψης, μπορεί να επιλεγεί αναπληρωτής πλήρους ωραρίου. Για κάθε 25 μαθητές σε εσωτερικές εκδρομές και κάθε 20 σε εξωτερικές, απαιτείται ένας συνοδός. Επίσης, ορίζονται δύο αναπληρωτές συνοδοί και, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, έως δύο επιπλέον συνοδοί.
Πρόγραμμα εκδρομής: Το αναλυτικό πρόγραμμα της εκδρομής, που περιλαμβάνει ώρες αναχώρησης και άφιξης, μεταφορικά μέσα, και καθημερινές δραστηριότητες, πρέπει να τηρείται πιστά για την εκπαιδευτική και ασφαλή διεξαγωγή της.
Συμμετοχή γονέων: Με απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων, μπορούν να συμμετέχουν στην εκδρομή έως δύο μέλη του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων ανά παιδί με δική τους δαπάνη, χωρίς να μειώνεται ο αριθμός των συνοδών εκπαιδευτικών.
Μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες: Οι μαθητές που υποστηρίζονται από σχολικό νοσηλευτή ή ειδικό βοηθητικό προσωπικό συνοδεύονται όπως ορίζεται στην αντίστοιχη υπουργική απόφαση. Οι μαθητές με ειδικές ανάγκες μπορούν να συνοδεύονται και από ενήλικους συγγενείς με δική τους δαπάνη, εφόσον αυτό εγκριθεί από τον Σύλλογο Διδασκόντων.
Αυστηρή απαγόρευση: Απαγορεύεται σε οποιονδήποτε άλλον, πέραν των οριζόμενων από τον Σύλλογο Διδασκόντων, να συμμετάσχει στην εκδρομή.
Υπεύθυνη δήλωση γονέα: Απαιτείται υπογεγραμμένη υπεύθυνη δήλωση γονέα/κηδεμόνα που συναινεί για τη συμμετοχή του μαθητή στην εκδρομή. Σε περίπτωση προβλημάτων υγείας, πρέπει να αναφέρονται τα φάρμακα και οι πρώτες ενέργειες σε περίπτωση ανάγκης.
Ασφάλεια και μετακινήσεις: Οι εκδρομές μπορούν να γίνονται με αεροπορικά, θαλάσσια, οδικά ή σιδηροδρομικά μέσα, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις ασφάλειας.
Οδηγίες προς μαθητές: Ο διευθυντής, σε συνεργασία με τον αρχηγό και τους συνοδούς, ενημερώνει τους μαθητές για την ανάγκη τήρησης του προγράμματος, της ασφάλειας και της συμπεριφοράς τους καθ’ όλη τη διάρκεια της εκδρομής.
Οι ειδικές υποχρεώσεις για την ασφαλή πραγματοποίηση μαθητικών εκδρομών περιλαμβάνουν τα εξής:
- Όροι ασφαλείας: Οι εκδρομές μπορούν να γίνονται με διάφορα μέσα μεταφοράς (αεροπλάνα, πλοία, οχήματα, τρένα), υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται οι όροι ασφαλείας.
- Χρόνοι εκκίνησης και άφιξης: Η εκκίνηση των εκδρομών γίνεται από το σχολείο ή άλλο προκαθορισμένο χώρο μετά τις 6 π.μ., και η άφιξη στον τόπο προορισμού ή στο σχολείο δεν πρέπει να γίνεται μετά τις 4 μ.μ. όταν η εκδρομή πραγματοποιείται με οχήματα.
- Διαφοροποίηση ωρών: Σε περίπτωση που χρησιμοποιείται δεύτερο μεταφορικό μέσο, μπορούν να αλλάξουν οι ώρες εκκίνησης και άφιξης, με έγκριση από τις αρμόδιες αρχές.
- Οδηγίες προς τους μαθητές: Ο διευθυντής/ντρια και οι συνοδοί καθηγητές τονίζουν την ανάγκη τήρησης του προγράμματος και την ασφαλή συμπεριφορά των μαθητών.
- Σήμανση σε λεωφορεία: Σε περίπτωση χρήσης τουριστικών λεωφορείων, τοποθετείται πινακίδα με την ένδειξη «Σχολική Εκδρομή» στο μπροστινό και πίσω μέρος του οχήματος.
- Έλεγχος από Τροχαία: Ενημερώνεται η Τροχαία για τον έλεγχο των οχημάτων 3 ημέρες πριν την αναχώρηση.
- Εστιατόρια και ψυχαγωγία: Οι χώροι διαμονής και ψυχαγωγίας πρέπει να διαθέτουν νόμιμη άδεια λειτουργίας και να πληρούν τις προϋποθέσεις ασφάλειας και υγιεινής.
- Έκτακτη ανάγκη: Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης κατά τη διάρκεια της εκδρομής, ο αρχηγός απευθύνεται στις αρμόδιες τοπικές αρχές ή στην πρεσβεία της Ελλάδας για βοήθεια.
- Ασφαλιστική κάλυψη: Απαιτείται ασφαλιστική κάλυψη για όλες τις εκδρομές στο εξωτερικό, ενώ οι γονείς πρέπει να εξασφαλίσουν την Ευρωπαϊκή Κάρτα Ασφάλισης Ασθένειας για τα παιδιά τους.
- Έγγραφα και εκθέσεις: Μετά την εκδρομή, συντάσσεται έκθεση για την τήρηση του προγράμματος και την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων, ενώ τηρείται πλήρης φάκελος εκδρομών στο σχολείο.
- Εκδρομές χωρίς διανυκτέρευση: Προβλέπεται μία ημερήσια εκδρομή χωρίς διανυκτέρευση για όλους τους μαθητές, ενώ οι χώροι που χρησιμοποιούνται πρέπει να διαθέτουν κατάλληλες άδειες. Για την ημερήσια εκπαιδευτική εκδρομή απαιτείται η συμμετοχή του 70% του συνόλου των μαθητών και μαθητριών των τάξεων, για τις οποίες οργανώνεται κάθε ημερήσια εκπαιδευτική εκδρομή.
Αυτές οι οδηγίες διασφαλίζουν την ασφαλή και οργανωμένη διεξαγωγή μαθητικών εκδρομών, με ιδιαίτερη έμφαση στην τήρηση των κανόνων ασφαλείας και την εκπλήρωση των εκπαιδευτικών στόχων.